Trước khi bạn hình dung đến những bộ phim truyền hình ăn khách hay ngày tận thế zombie, câu chuyện về AMC này sẽ rẽ sang một hướng khác. Chúng ta sẽ đi sâu vào lịch sử của American Motors Corporation, một tên tuổi quan trọng, dù có lẽ ít được biết đến hơn, trong bối cảnh ô tô Mỹ. Năm 2019 đánh dấu kỷ niệm 40 năm ngày tập đoàn này bị Chrysler mua lại và giải thể sau đó, đây là thời điểm thích hợp để suy ngẫm về tác động của công ty và khám phá lý do tại sao những chiếc xe American Motors xứng đáng có một vị trí trong lịch sử ô tô. Thỏa thuận AMC-Chrysler, trên thực tế, chính là lý do thương hiệu Jeep phát triển mạnh mẽ cho đến ngày nay. Nhưng để thực sự hiểu được câu chuyện của AMC, chúng ta phải quay ngược thời gian về nguồn gốc của nó.
Câu chuyện về những chiếc xe American Motors bắt đầu vào năm 1954, ra đời từ sự hợp nhất của Nash-Kelvinator Corporation và Hudson Motor Car Company. Liên minh chiến lược này được hình thành để tạo ra một thực thể mạnh mẽ hơn, có khả năng cạnh tranh với “Big Three” của ngành ô tô: Ford, General Motors và Chrysler. George Romney nhanh chóng nắm quyền lãnh đạo AMC mới thành lập và bắt đầu sứ mệnh tạo dựng một vị thế độc đáo cho công ty trong một thị trường cạnh tranh khốc liệt.
Đến năm 1958, Romney đã thực hiện một bước đi táo bạo, tinh giản trọng tâm của AMC bằng cách ngừng sản xuất cả hai thương hiệu Hudson và Nash. Ông chọn tập trung hoàn toàn vào Rambler, một tên tuổi được thừa hưởng từ Nash và có nguồn gốc sâu xa từ cơ sở sản xuất của công ty ở Kenosha, Wisconsin. Rambler được thiết kế như một chiếc xe thực dụng và tiết kiệm. Nó nổi bật với động cơ 6 xi-lanh thẳng hàng đáng tin cậy, chất lượng chế tạo trên mức trung bình và hiệu suất nhiên liệu ấn tượng. Những đặc điểm này hoàn toàn phù hợp với tầm nhìn của Romney nhằm thu hút một phân khúc người mua ô tô Mỹ đang tìm kiếm những lựa chọn hợp lý.
Romney đã nhận ra một cách sắc sảo nhu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng Mỹ đối với những chiếc xe ưu tiên giá trị và hiệu quả. Ông đã lái AMC đi theo hướng hoàn toàn cam kết với phân khúc thị trường này. Định hướng chiến lược này đã chứng tỏ thành công đáng kể, cả cho cá nhân Romney và cho tập đoàn. Trong suốt cuối những năm 1950 và 1960, những chiếc xe American Motors như Rambler đã trở thành đồng nghĩa với phương tiện di chuyển hợp lý, được chế tạo tốt và giá cả phải chăng, thu hút đông đảo tầng lớp trung lưu Mỹ. Phương châm sản xuất những chiếc xe cỡ nhỏ chất lượng, đơn giản với giá cả hợp lý đã trở thành đặc điểm nổi bật của AMC trong thời kỳ này.
Tuy nhiên, bối cảnh ô tô đã thay đổi đáng kể trong những năm 1970. Những chiếc xe American Motors phải đối mặt với áp lực ngày càng gia tăng, không chỉ từ Big Three, mà còn từ làn sóng xe nhập khẩu đang bùng nổ, đặc biệt là từ Nhật Bản và Đức. Thiếu sự lãnh đạo của Romney và đối mặt với những hạn chế về tài chính, AMC đã chiến đấu một trận chiến khó khăn để tồn tại. Mặc dù các mẫu xe như Javelin, AMX, Ambassador, Pacer, Rebel và Matador đã được tung ra như những đối thủ đáng gờm, nhưng không mẫu xe nào có thể vượt qua một cách quyết đoán áp lực cạnh tranh ngày càng tăng.
Việc giới thiệu Hornet vào năm 1970, dự định là người kế nhiệm chiếc Rambler đã lỗi thời, đã chứng tỏ là một thời điểm then chốt đối với những chiếc xe American Motors. Nền tảng Hornet đã trở thành nền tảng cho nhiều mẫu xe tiếp theo của AMC. Một quyết định chiến lược khác vào năm 1970 là việc mua lại thương hiệu Jeep từ Kaiser Corporation. Thương vụ mua lại này sẽ chứng tỏ vô cùng quan trọng đối với tương lai của AMC, mặc dù tác động của nó không thể thấy rõ ngay lập tức.
Đến những năm 1980, dòng xe hơi của AMC đã thu hẹp lại, chủ yếu bao gồm Gremlin, Concord, Spirit và Eagle. Đến năm 1982, đối mặt với những khó khăn tài chính liên tục, AMC đã hợp tác với Renault, nhà sản xuất ô tô đa quốc gia của Pháp. Thỏa thuận này đã cung cấp cho AMC một lượng vốn rất cần thiết và khả năng tiếp cận các kỹ thuật quản lý và sản xuất hiện đại của Renault. Đổi lại, Renault có được chỗ đứng vững chắc trên thị trường ô tô Mỹ. Sự hợp tác này ban đầu đã dẫn đến sự phục hồi lợi nhuận và trong một thời gian, tương lai của những chiếc xe American Motors dường như tươi sáng hơn.
Tuy nhiên, sự lạc quan này đã bị cắt ngắn một cách bi thảm. Georges Besse, khi đó là chủ tịch của Renault, đã bị ám sát ở Paris vào năm 1986. Sự kiện này đã gây ra sự xáo trộn đáng kể trong ban lãnh đạo của Renault. Trong tình hình hỗn loạn sau đó, Renault đã đưa ra quyết định chiến lược là thoái vốn khỏi AMC. Họ đã bán cổ phần của mình cho Chrysler Corporation. Chrysler, đến lượt mình, đã đưa ra quyết định ngừng sản xuất thương hiệu xe American Motors, nhưng quan trọng là vẫn giữ lại bộ phận Jeep có giá trị cao. Đến năm 1989, những chiếc xe AMC cuối cùng còn lại đã được bán hết khỏi các đại lý, và American Motors Corporation không còn tồn tại.
Sự sụp đổ của những chiếc xe American Motors gợi lên sự suy ngẫm về những gì có thể đã xảy ra. Nếu AMC tồn tại, liệu nó có trở thành một gã khổng lồ trên thị trường đại chúng, một chuyên gia trong một lĩnh vực ngách, hay thậm chí đa dạng hóa vượt ra ngoài ô tô? Trong suốt lịch sử của mình, AMC được biết đến với sự đổi mới và sẵn sàng chấp nhận rủi ro. Tinh thần đổi mới này có lẽ là di sản lâu dài nhất của những chiếc xe American Motors. Vì lý do này, và vì những đóng góp độc đáo của nó cho câu chuyện ô tô Mỹ, sự kết thúc của AMC vẫn là một sự kiện quan trọng và đối với nhiều người, là một sự kiện đáng tiếc trong lịch sử ô tô.
